Vào ngày 07 tháng 07 năm 2022, Chính phủ ban hành Nghị định 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ("Nghị định 45"). Việc ban hành Nghị định 45 thay thế cho Nghị định 55/2021/NĐ-CP và Nghị định 155/2016/NĐ-CP nhằm kịp thời bổ sung và đảm bảo chế tài xử phạt vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường, nâng cao nhận thức cho cá nhân và tổ chức, đồng thời tăng cường hiệu quả quản lý của nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Đặc biệt, một số điểm mới đáng chú ý trong Nghị định 45 là như sau:

Điều chỉnh mức chế tài xử phạt phù hợp hơn

Nghị định 45 nâng mức xử phạt vi phạm đối với các hành vi như cố tình xả trộm, xả lén, xả chất thải không qua xử lý ra ngoài môi trường, gây ô nhiễm ở mức độ lớn nhất. Cùng với mức xử phạt mới, thì thẩm quyền xử phạt cũng thay đổi. Đối với hành vi vi phạm tại nơi công cộng, mức xử phạt cũng được điều chỉnh sao cho phù hợp với thẩm quyền xử phạt của lực lượng địa phương. Các hành vi như tiểu tiện, đại tiện, vứt, thải, bỏ đầu, mẩu, tàn thuốc lá không đúng nơi quy định; vứt, thải, bỏ rác thải, đổ nước thải không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng có thể bị lực lượng thực thi pháp luật xử phạt tại chỗ. Ngoài hình thức phạt tiền trực tiếp, Nghị định còn cho phép áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung sau đối với các hành vi vi phạm nêu trên. Thay vì bị phạt tại chỗ khi bị bắt quả tang, hệ thống camera sẽ ghi lại hành vi vứt rác, tiểu tiện sai quy định để xử phạt sau.

Thêm chế tài bổ sung cho vi phạm về giấy phép môi trường và đăng ký môi trường

Nghị định 45 quy định mức xử phạt đối với hành vi không có giấy phép môi trường hoặc không thực hiện đăng ký môi trường, bao gồm cả việc tước quyền sử dụng giấy phép môi trường đối với một số hành vi vi phạm nghiêm trọng, có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao như: (a) vi phạm về xây lắp, lắp đặt các thiết bị, đường ống hoặc các đường thải khác để xả chất thải không qua xử lý ra môi trường; (b) không xây lắp công trình bảo vệ môi trường theo quy định; (c) các hành vi xả nước thải, khí thải vượt quy chuẩn kỹ thuật nhiều lần, nghiêm trọng đến mức bị đình chỉ hoạt động.

Việc tước quyền sử dụng giấy phép môi trường đồng nghĩa với việc tổ chức, cá nhân đó không đủ điều kiện để hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ. Đây cũng là điểm mới được thực hiện theo Luật Bảo vệ môi trường 2020.

Nghị định 45 cũng bổ sung thêm trách nhiệm của Ban Quản lý các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất và khu công nghệ cao trong các thủ tục tước quyền sử dụng giấy phép môi trường có thời hạn, đình chỉ hoạt động có thời hạn hoặc bị buộc áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả đối với vi phạm của các tổ chức vi phạm nằm trong khu vực của Ban Quản lý.

Bổ sung thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính cho từng hành vi vi phạm

Nghị định 45 bổ sung quy định thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường là hai năm.

Nghị định 45 cũng quy định chi tiết về nhóm các hành vi vi phạm hành chính đã kết thúc hoặc đang được thực hiện. Điều này phù hợp với quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi, bổ sung năm 2020, đồng thời là căn cứ quan trọng để xác định thời hiệu xử phạt cho từng hành vi vi phạm, tránh lạm dụng pháp luật.