Nhằm hoàn thiện khung pháp lý toàn diện hơn cho các hoạt động thương mại trên nền tảng số, Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 85/2021/NĐ-CP (“Nghị định 85”) sửa đổi, bổ sung Nghị định số 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử (“Nghị định 52”). Nghị định mới nhằm thắt chặt kiểm soát lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt Nam, đặc biệt là đối với các tổ chức nước ngoài.

Lấp “lỗ hổng” trong quản lý hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới

Hiện nay, các cá nhân, tổ chức nước ngoài chịu sự điều chỉnh của các quy định thương mại điện tử của Việt Nam bao gồm các thương nhân, tổ chức có hiện diện tại Việt Nam hoặc có website dưới tên miền Việt Nam. Trong khi đó, một đối tượng quan trọng lại bị bỏ qua và nằm ngoài phạm vi điều chỉnh của Nghị định 52, đó là thương nhân, tổ chức nước ngoài không hiện diện nhưng có hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam.

Để khắc phục bất cập này, Nghị định 85 quy định các điều kiện tiếp cận thị trường áp dụng cho nhà đầu tư nước ngoài bất kể có hiện diện tại Việt Nam hay không, mọi doanh nghiệp có hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam đều thuộc phạm vi quản lý của pháp luật Việt Nam về thương mại điện tử, bao gồm:

Nhóm 1: Thương nhân, tổ chức nước ngoài có website cung cấp dịch vụ thương mại điện tử tại Việt Nam, bao gồm (i) website có tên miền tiếng Việt (.vn), hoặc (ii) website có ngôn ngữ hiển thị bằng tiếng Việt, hoặc (iii) website có trên 100.000 website giao dịch từ Việt Nam mỗi năm.

Nhóm 2: Thương nhân, tổ chức nước ngoài bán hàng trên sàn thương mại điện tử Việt Nam.

Nhóm 3: Nhà đầu tư nước ngoài đầu tư trực tiếp vào Việt Nam trong lĩnh vực dịch vụ thương mại điện tử.

Nghị định 85 cũng đặt ra những điều kiện khác nhau cho từng nhóm đối tượng trên.

Về Nhóm 1: Thương nhân, tổ chức nước ngoài phải đăng ký hoạt động thương mại điện tử. Đồng thời, phải thành lập văn phòng đại diện hoặc cử đại diện được ủy quyền tại Việt Nam để phối hợp với cơ quan quản lý giao dịch, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và thực hiện nghĩa vụ báo cáo hàng năm với Bộ Công thương.

Về Nhóm 2: Chủ sở hữu trang thương mại điện tử Việt Nam phải xác thực danh tính của thương nhân, tổ chức nước ngoài bán hàng. Ngoài ra, theo quyết định của chủ sở hữu sàn thương mại điện tử, tổ chức nước ngoài phải tự mình thực hiện việc nhập khẩu và xuất khẩu hoặc chỉ định đại lý thương mại tại Việt Nam; hoặc chủ sở hữu trang thương mại điện tử sẽ là bên nhập khẩu hàng hóa theo ủy thác của người mua.

Về Nhóm 3: Nghị định 85 quy định cụ thể về điều kiện tiếp cận thị trường đối với lĩnh vực dịch vụ thương mại điện tử tại Việt Nam. Theo đó, nhà đầu tư nước ngoài được phép đầu tư theo hình thức thành lập tổ chức kinh tế hoặc góp vốn vào doanh nghiệp Việt Nam mà không hạn chế về tỷ lệ vốn sở hữu. Trường hợp việc đầu tư dẫn đến sự thống trị của nhà đầu tư nước ngoài tại một hoặc nhiều doanh nghiệp trong Danh sách 5 doanh nghiệp dịch vụ thương mại điện tử hàng đầu thị trường Việt Nam do Bộ Công thương công bố, bản thẩm định về điều kiện an ninh quốc gia của Bộ Công thương Việc bảo mật sẽ được yêu cầu trong quá trình cấp hoặc sửa đổi giấy phép kinh doanh.

Các tổ chức nước ngoài thuộc Nhóm 1 và Nhóm 3 có 12 tháng kể từ ngày Nghị định 85 có hiệu lực (01/01/2022) để thực hiện các yêu cầu bổ sung nêu trên.

Ngoài việc kiểm soát chặt chẽ các tổ chức nước ngoài, Nghị định 85 còn bổ sung một số quy định chung áp dụng đối với các tổ chức tham gia hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam, như:

Minh bạch thông tin về hàng hóa và dịch vụ

Việc cung cấp thông tin về hàng hóa, dịch vụ không phải là nghĩa vụ mới của thương nhân trên mạng. Tuy nhiên, Nghị định 85 đã bổ sung thêm yêu cầu chặt chẽ hơn, theo đó người bán phải cung cấp các thông tin bắt buộc trên nhãn hàng hóa như ngày sản xuất, hạn sử dụng, số lô... và các thông tin về giấy phép và/hoặc giấy chứng nhận chứng minh việc đáp ứng các điều kiện kinh doanh trong trường hợp kinh doanh có điều kiện..

Đưa thương mại điện tử trên mạng xã hội vào tầm kiểm soát

Mạng xã hội chính thức được bổ sung vào các hình thức sàn thương mại điện tử nếu có một trong các tính năng sau: (i) cho phép người dùng mở gian hàng trưng bày/quảng bá hàng hóa, dịch vụ của mình; (ii) cho phép người tham gia mở tài khoản để thực hiện quá trình gia kết hợp đồng với khách hàng; (iii) có chuyên mục giao dịch cho phép người dùng đăng bán hàng hóa, dịch vụ. Theo đó, hoạt động mua bán trên mạng xã hội sẽ không còn nằm ngoài sự quản lý của nhà nước.

Với quy định này, hoạt động mua bán trên mạng xã hội sẽ không còn nằm ngoài sự kiểm soát chặt chẽ của nhà nước.