Năm 2021 đã mở ra chương mới cho hoạt động đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) tại Việt Nam. Tiếp nối Luật PPP đầu tiên, con đường và cơ hội cho nhà đầu tư tiếp tục được Chính phủ làm rõ thông qua Nghị định 28/2021/NĐ-CP (“Nghị định 28”) và Nghị định 35/2021/NĐ-CP (“Nghị định 35”) trong đó đã có hiệu lực vào đầu tháng tư. Theo đó, có một số quy định mà nhà đầu tư cần quan tâm để giải quyết đúng bài toán tối ưu hóa lợi ích khi đầu tư theo phương thức PPP.

Công bố ngành và quy mô tối thiểu của dự án PPP

Để phát triển hạ tầng quốc gia, “sân chơi” PPP yêu cầu nhà đầu tư phải có đủ năng lực tài chính để hợp tác với Nhà nước chỉ trong 6 lĩnh vực trọng điểm được quy định tại Luật PPP 2020. Theo đó, Nghị định 35 cụ thể hóa và quy định cụ thể về quy mô tối thiểu dự án theo từng lĩnh vực như sau:

Vì vậy, trước khi đặt chân đến “sân chơi” này, nhà đầu tư cần cân nhắc lĩnh vực được phép và số vốn tương ứng cần đưa vào dự án.

Làm rõ tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư

Ngoài năng lực, Luật PPP còn yêu cầu nhà đầu tư phải độc lập về mặt pháp lý và tài chính với các bên liên quan. Tiếp tục đảm bảo tính khách quan trong việc lựa chọn nhà đầu tư, Nghị định 35 làm rõ các khía cạnh của yêu cầu nêu trên:

• Nhà đầu tư không được sở hữu vốn hoặc có mối quan hệ công ty mẹ - con với bất kỳ nhà thầu tư vấn nào trong dự án.
• Mỗi nhà đầu tư, nhà thầu tư vấn dự án không được sở hữu quá 30% vốn góp của cùng một tổ chức, cá nhân.
• Các nhà đầu tư và cơ quan nhà nước có liên quan cũng như bên mời thầu không được sở hữu quá 50% vốn góp của nhau.
• Các nhà đầu tư theo mô hình công ty mẹ - công ty con phải có tên chung trong một hồ sơ dự thầu duy nhất cho dự án.

Vì vậy, nhà đầu tư cần đặc biệt chú ý đến yêu cầu phòng ngừa xung đột lợi ích nêu trên để tránh nguy cơ bị “loại trước cuộc chơi”.

Làm rõ đấu thầu rộng rãi

Luật PPP 2020 lần đầu tiên định nghĩa đấu thầu rộng rãi là hình thức lựa chọn nhà đầu tư mặc định. Theo đó, Nghị định 35 làm rõ tùy theo số lượng, quốc tịch của nhà đầu tư, đấu thầu cạnh tranh rộng rãi có thể có lựa chọn sơ bộ hoặc không và được thực hiện ở phạm vi quốc tế hay trong nước. Cụ thể: (1) sơ tuyển nếu có ít nhất 06 nhà đầu tư quan tâm và (2) đấu thầu rộng rãi quốc tế nếu có ít nhất 01 nhà đầu tư nước ngoài quan tâm.

Nhờ đó, nhà đầu tư có thể dễ dàng xác định số lượng, thành phần “đối thủ” để đưa ra chiến lược đấu thầu phù hợp.

Chia sẻ doanh thu như thế nào?

Cơ chế chia sẻ lợi ích, rủi ro giữa Nhà nước và doanh nghiệp theo doanh thu tăng hoặc giảm là điểm nổi bật của Luật PPP 2020. Với tinh thần “chia vui sẻ buồn”, Nghị định 28 đã xây dựng khung pháp lý chi tiết cho cơ chế này, đặc biệt:

Vì vậy, các nhà đầu tư cần hiểu rõ để tránh vi phạm nghĩa vụ chia sẻ phần doanh thu tăng thêm cũng như lợi dụng quyền yêu cầu Nhà nước thanh toán phần doanh thu bị giảm, đảm bảo lợi ích chính đáng của mình.