Các quỹ hỗ trợ là một giải pháp cần thiết giúp giải quyết một phần khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, vốn luôn gặp khó khăn trong việc xây dựng lòng tin với các ngân hàng và nhà đầu tư lớn. Tuy nhiên, một số lượng lớn các doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn chưa mặn mà tiếp cận "kênh" này, một phần do những thách thức về việc thanh toán khoản nợ đã vay, đặc biệt là trong bối cảnh đầy rủi ro của dịch bệnh COVID-19.

Việc ban hành và thi hành Thông tư số 14/2020/TT-BKHĐT ("Thông tư 14/2020") được kỳ vọng sẽ giúp giảm nhẹ rủi ro cho các doanh nghiệp vay trực tiếp từ Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (“SMEDF/Quỹ”) trực thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

SMEDF - "Thiên thần hộ mệnh" cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

SMEDF là một trong những quỹ tiêu biểu hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa do Thủ tướng Chính phủ thành lập năm 2013 dưới hình thức quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Hiện tại, đã có hơn 1.600 doanh nghiệp nhỏ và vừa được giải ngân trên 149 tỷ đồng từ Quỹ này. SMEDF chủ yếu cung cấp các khoản vay ngắn hạn, trung hạn cũng như cho vay trực tiếp. Tuy nhiên, cơ chế xử lý rủi ro cho vay chưa được quy định rõ ràng trong các quy định của Quỹ.

Trong bối cảnh rối ren của dịch bệnh, thấu hiểu những khó khăn của các doanh nghiệp nhỏ và vừa đã và sẽ vay vốn, lần đầu tiên Thông tư 14/2020 đưa ra quy định để SMEDF dễ dàng xử lý các khoản vay có rủi ro, với tinh thần "tất cả vì doanh nghiệp".

Đối tượng được xử lý rủi ro cho vay

Các doanh nghiệp được hưởng cơ chế này là những doanh nghiệp vay vốn mà không thể trả nợ đầy đủ và đúng hạn theo bốn trường hợp sau:

• Bị thiệt hại về tài chính và/hoặc tài sản do thiên tai, thảm họa, mất mùa, dịch bệnh, hỏa hoạn, chiến tranh, tình trạng khẩn cấp quốc gia; hoặc
• Bị rủi ro do nguyên nhân khách quan khác làm ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh; hoặc
• Có khoản nợ xấu theo kết quả phân loại nợ; hoặc
• Bị tuyên bố phá sản.

Các biện pháp xử lý rủi ro

Thông tư 14/2020 đưa ra 7 biện pháp xử lý rủi ro, bao gồm: (1) điều chỉnh kỳ hạn nợ/số tiền trả nợ; (2) gia hạn nợ vay; (3) khoanh nợ; (4) bán nợ; (5) xử lý tài sản bảo đảm; (6) xóa nợ lãi; và (7) xóa nợ gốc.

Tùy từng trường hợp, doanh nghiệp có quyền đề nghị các cơ quan Nhà nước áp dụng biện pháp xử lý theo nguyện vọng. Trong mọi trường hợp, điều kiện tiên quyết là doanh nghiệp phải sử dụng nguồn vốn vay đúng mục đích. Doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh sẽ được áp dụng tất cả các biện pháp, trừ việc xóa nợ gốc vay quá hạn.

Thủ tướng Chính phủ có thẩm quyền quyết định áp dụng các biện pháp xử lý rủi ro như bán nợ, xử lý tài sản bảo đảm và xóa nợ gốc vay quá hạn làm giảm vốn điều lệ của SMEDF. Đối với các biện pháp xử lý như xóa nợ, xóa nợ lãi và xóa gốc vay quá hạn không làm giảm vốn điều lệ của SMEDF thì Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư có thẩm quyền quyết định. Quỹ sẽ tự quyết định trong các trường hợp còn lại.

Thông tư 14/2020 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 25 tháng 02 năm 2021.