Trong thời đại hội nhập toàn cầu, việc sử dụng lao động nước ngoài dần trở nên quen thuộc với các doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, để mở cửa thu hút nhân tài vượt biên giới, việc đáp ứng các yêu cầu pháp lý về nguồn nhân lực nước ngoài tham gia thị trường Việt Nam là chìa khóa thành công. Cùng với Bộ luật Lao động năm 2019 vừa có hiệu lực vào đầu năm 2021, Nghị định số 152/2020/NĐ-CP ("Nghị định 152") đưa ra một số quy định mới đáng chú ý cho các doanh nghiệp khi tuyển dụng và sử dụng lao động nước ngoài.

Mở rộng điều kiện đối với chuyên gia và lao động kỹ thuật

Theo Nghị định số 11/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung năm 2018 ("Nghị định 11 sửa đổi"), lao động nước ngoài được xác định là chuyên gia nếu được cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp nước ngoài xác nhận và một số trường hợp khác.

Với mong muốn chào đón rộng rãi các chuyên gia và lao động kỹ thuật có trình độ, Nghị định 152 mở ra một cánh cửa khác: họ chỉ cần có ít nhất 5 năm kinh nghiệm và chứng chỉ hành nghề phù hợp. Đồng thời, trường hợp xác định chuyên gia bằng việc xác nhận như trên cũng đã bị bãi bỏ do tính lỏng lẻo và thiếu rõ ràng trong quy định.

Thêm hai trường hợp miễn giấy phép lao động

Hiện nay, có 11 trường hợp không cần giấy phép lao động, ví dụ như di chuyển nội bộ doanh nghiệp thuộc ngành dịch vụ theo biểu cam kết của Việt Nam với WTO, hoặc nhập cảnh Việt Nam để làm việc dưới 30 ngày, v.v.

Với mục đích nhằm giảm bớt các thủ tục không cần thiết, Nghị định 152 bổ sung thêm các trường hợp không cần "hộ chiếu" này, bao gồm:

• Chủ sở hữu hoặc thành viên trong công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc thành viên Hội đồng quản trị trong công ty cổ phần có giá trị góp vốn tối thiểu từ 3 tỷ đồng (tương đương khoảng 130.000 USD).
• Nhân viên nhập cảnh Việt Nam để giảng dạy và nghiên cứu theo xác nhận của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Những quy định này tạo điều kiện thuận lợi cho người quản lý, người đứng đầu doanh nghiệp, nhà nghiên cứu và giảng viên được mời đến để dễ dàng làm việc, hỗ trợ phát triển doanh nghiệp và tăng cường giao lưu học thuật.

Thay đổi thủ tục đối với lao động nước ngoài

Để ưu tiên lao động trong nước, Nghị định 152 vẫn yêu cầu các doanh nghiệp giải trình nhu cầu sử dụng lao động nước ngoài bằng báo cáo gửi lên Nhà nước. Khi nhà thầu và nhà đầu tư muốn tuyển dụng lao động, UBND cấp tỉnh phải giới thiệu và cung cấp lao động Việt Nam trước cho các nhà thầu tùy theo số lượng chỗ trống.

Tuy nhiên, sắp tới, các cơ quan Nhà nước phải thực hiện theo khung thời gian nghiêm ngặt hơn để trả lời báo cáo nhu cầu nêu trên (trong vòng 10 ngày kể từ ngày nhận, sớm hơn 5 ngày so với quy định hiện tại) cũng như việc giới thiệu và cung cấp lao động trong nước (15 ngày nếu nhà thầu muốn tuyển dụng dưới 100 người, thay vì một tháng như hiện tại). Đồng thời, nhà đầu tư chỉ cần báo cáo việc sử dụng lao động nước ngoài hai lần một năm (trước ngày 05 tháng 07 và ngày 05 tháng 01 năm sau), thay vì theo quý như hiện tại.

Thay đổi đáng kể nhất là việc khôi phục lại thủ tục thu hồi giấy phép lao động. Thủ tục này đã bị bãi bỏ vào năm 2018 để cải cách hành chính, nhưng sau đó lại phát sinh nhiều vướng mắc trong công tác quản lý của nhà nước. Do đó, Nghị định 152 tái lập các trường hợp thu hồi (giấy phép lao động hết hiệu lực; người sử dụng lao động hoặc lao động nước ngoài không tuân thủ Nghị định này) cũng như bổ sung quy định mới (không tuân thủ pháp luật Việt Nam gây rối an ninh, trật tự, an toàn xã hội).

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần lưu ý rằng giấy phép lao động phải được cấp lại nếu lao động nước ngoài thay đổi họ và tên, quốc tịch, số hộ chiếu hoặc địa điểm làm việc.

Nghị định 152 có hiệu lực từ ngày 15 tháng 02 năm 2021.