Bộ Nội vụ đã dự thảo Nghị định thay thế các quy định liên quan đến người lao động nước ngoài (“NLĐNN”)  làm việc tại Việt Nam, hiện được quy định tại Nghị định số 152/2020/NĐ-CP, được sửa đổi bởi Nghị định bởi Nghị định 70/2023/NĐ-CP (“Nghị định 152”) (“Dự thảo”)¹. Dự thảo gồm 34 Điều, đề xuất nhiều quy định mới nhằm tinh giản thủ tục hành chính, đồng thời kỳ vọng nâng cao hiệu quả trong việc tuyển dụng, quản lý NLĐNN làm việc tại Việt Nam. Đặc biệt, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số và định hướng phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao, Dự thảo kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc thu hút nguồn lao động nước ngoài có chuyên môn và tay nghề cao, phục vụ mục tiêu phát triển đất nước.

Một số điểm thay đổi đáng chú ý được đề xuất trong Dự thảo bao gồm:

1. Thay đổi và phân cấp thẩm quyền cấp phép

Sau khi sáp nhập Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội với Bộ Nội vụ, Bộ Nội vụ là cơ quan nhà nước chịu trách nhiệm trước Chính phủ trong việc quản lý nhà nước các vấn đề liên quan đến lao động. Bộ Nội vụ triệt để thực hiện việc phân quyền và chỉ thực hiện các thủ tục cấp phép đối với NLĐNN làm việc cho cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ thành lập. Theo đó, người sử dụng lao động (“NSDLĐ”) do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ thành lập được lựa chọn nộp hồ sơ tại Bộ Nội vụ hoặc Ủy ban nhân dân (“UBND”) cấp tỉnh nơi NSDLĐ đó có trụ sở, chi nhánh, văn phòng đại diện hoặc địa điểm kinh doanh ². 

Ngoài ra, UBND cấp tỉnh thực hiện cấp phép đối với NLĐNN làm việc cho (i) NSDLĐ do UBND cấp tỉnh, cơ quan chuyên môn trực thuộc và UBND các cấp thành lập; và (ii) NSDLĐ do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ thành lập có trụ sở và hoạt động trong phạm vi quản lý hành chính. Các trường hợp NLĐNN làm việc tại Việt Nam còn lại sẽ thuộc thẩm quyền cấp phép theo phân cấp cụ thể của UBND cấp tỉnh tại từng địa phương ³.

2. Bỏ yêu cầu về chấp thuận nhu cầu sử dụng lao động nước ngoài   

Theo quy định hiện hành, NSDLĐ phải thông báo tuyển dụng người lao động Việt Nam vào các vị trí dự kiến tuyển dụng NLĐNN trước ít nhất 15 ngày kể từ ngày dự kiến xin chấp thuận nhu cầu sử dụng NLĐNN ⁴. Tiếp đến, NSDLĐ phải thực hiện xin chấp thuận nhu cầu sử dụng NLĐNN trước ít nhất 15 ngày kể từ ngày dự kiến sử dụng lao động ⁵. Tuy nhiên, theo Dự thảo, NSDLĐ không còn phải thực hiện các thủ tục này riêng biệt mà được gộp chung và tiến hành đồng thời với thủ tục cấp giấy phép lao động ⁶. Phương án này dự kiến sẽ rút ngắn tổng thời gian để được cấp giấy phép lao động chỉ còn 10 ngày làm việc kể từ này nộp hồ sơ đầy đủ và hợp lệ, từ đó giúp giảm chi phí liên quan đến việc thực hiện thủ tục hành chính cho cả NSDLĐ và NLĐNN.

3. Gia hạn giấy xác nhận người lao động nước ngoài không thuộc diện cấp giấy phép lao động

Theo quy định pháp luật hiện hành, NSDLĐ có quyền đề nghị cơ quan cấp phép xác nhận NLĐNN không thuộc diện cấp giấy phép lao động cho thời hạn làm việc tối đa là 2 năm. Khi thời hạn được xác nhận kết thúc, NSDLĐ phải xin cấp lại xác nhận theo thủ tục cấp mới mà không có quy trình gia hạn ⁷. Tuy nhiên, theo Dự thảo, NSDLĐ có thể yêu cầu gia hạn giấy xác nhận này một lần với thời hạn tối đa là 02 năm ⁸. Quy định này tạo ra sự đồng bộ trong việc áp dụng quy định hành chính đối với NLĐ thuộc diện phải cấp GPLĐ và NLĐ không thuộc diện cấp giấy phép lao động, tạo điều kiện thuận lợi cho NSDLĐ trong việc duy trì nguồn nhân lực nước ngoài ổn định, đặc biệt trong bối cảnh chuyên gia và lao động kỹ thuật cao đang đóng vai trò quan trọng trong chuỗi vận hành và chuyển giao công nghệ.

4. Xác nhận điều kiện chuyên gia theo hướng đơn giản, thuận lợi 

Theo quy định của Nghị định 152, điều kiện xác nhận chuyên gia bao gồm “tốt nghiệp đại học trở lên hoặc tương đương và có ít nhất 3 năm kinh nghiệm làm việc phù hợp với vị trí công việc mà người lao động nước ngoài dự kiến làm việc tại Việt Nam” ⁹; hoặc “có ít nhất 5 năm kinh nghiệm và có chứng chỉ hành nghề phù hợp với vị trí công việc mà người lao động nước ngoài dự kiến làm việc tại Việt Nam" ¹⁰. Trong bối cảnh Việt Nam đang thu hút nguồn lao động có chuyên môn, tay nghề cao trong các lĩnh vực mới như công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số…, Dự thảo đã đề xuất bổ sung một số trường hợp đặc thù khi NLĐNN chỉ cần tốt nghiệp đại học cũng có thể đủ điều kiện làm việc tại Việt Nam trong lĩnh vực tài chính, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia, lĩnh vực Việt Nam ưu tiên phát triển hoặc theo thỏa thuận hợp tác của chính phủ Việt Nam ¹¹. 

Nhìn chung, Dự thảo đã đề xuất nhiều sửa đổi quan trọng đối với khung pháp lý điều chỉnh việc quản lý NLĐNN làm việc tại Việt Nam. Những thay đổi này hướng tới việc xây dựng một hệ thống quản lý hiệu quả, minh bạch và thân thiện hơn với nhà đầu tư, qua đó góp phần nâng cao sức hấp dẫn của Việt Nam trong mắt các chuyên gia và nhà đầu tư quốc tế. Hiện Dự thảo vẫn đang trong quá trình lấy ý kiến và có thể tiếp tục được điều chỉnh trước khi ban hành chính thức.

Lưu ý: Bản tin này chỉ mang tính chất cập nhật chung và không phải là ý kiến tư vấn của chúng tôi cho một trường hợp cụ thể, tổ chức hoặc bất kỳ cá nhân nào. Nếu quý vị cần thêm thông tin về vấn đề này hoặc sự hỗ trợ chuyên nghiệp từ chúng tôi cho trường hợp cụ thể của mình, vui lòng liên hệ với chúng tôi.

Dentons Luật Việt xin ghi nhận và cảm ơn sự đóng góp của Luật sư Cộng sự Sơ cấp Cường Phạm trong bài viết này.

1. https://moha.gov.vn/van-ban/van-ban-du-thao/du-thao-to-trinh-chinh-phu-va-du-thao-nghi-dinh-quy-dinh-ve-lao-dong-nuoc-ngoai-lam-viec-tai-viet-nam-841.html#parentHorizontalTab4↩
2. Điều 4.2 Dự thảo↩
3. Điều 4.3 và Điều 4.4 Dự thảo↩
4. Điều 4.1(c) Nghị định 152↩
5. Điều 4.1(a) Nghị định 152↩
6. Điều 18.1 Dự thảo↩
7. Điều 8.2 Nghị định 152↩
8. Điều 17 Dự thảo↩
9. Điều 3.3 (a) Nghị định 152↩
10. Điều 3.3 (b) Nghị định 152↩
11. Điều 18.9(b) Dự thảo↩