1. Tập trung kinh tế theo Luật Cạnh tranh 2018

Theo pháp luật cạnh tranh Việt Nam, trong trường hợp giao dịch tập trung kinh tế (bao gồm sáp nhập, hợp nhất, mua lại doanh nghiệp, liên doanh giữa các doanh nghiệp và các hình thức tập trung kinh tế khác theo quy định của pháp luật ) thuộc ngưỡng phải thông báo (bao gồm ngưỡng về tổng tài sản, tổng doanh thu, giá trị giao dịch hoặc thị phần), thì các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế (“TTKT”) có trách nhiệm nộp hồ sơ thông báo TTKT đến Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (“UBCTQG”) trước khi tiến hành TTKT .

Việc kiểm soát các giao dịch TTKT đóng vai trò then chốt nhằm ngăn ngừa nguy cơ hình thành hoặc củng cố vị trí thống lĩnh, hạn chế cạnh tranh trên thị trường. Trường hợp doanh nghiệp tham gia TTKT thuộc ngưỡng phải thông báo nhưng không thực hiện nghĩa vụ thông báo này, thì căn cứ theo Nghị định 75/2019/NĐ-CP, doanh nghiệp vi phạm có thể bị xử phạt hành chính với mức tiền phạt từ 1% đến 5% tổng doanh thu trên thị trường liên quan trong năm tài chính liền kề trước năm thực hiện hành vi vi phạm . Trường hợp tổng doanh thu của doanh nghiệp có hành vi vi phạm trên thị trường liên quan trong năm tài chính liền kề trước năm thực hiện hành vi vi phạm được xác định bằng 0 thì mức phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng sẽ được áp dụng.

Theo Kết quả công tác kiểm soát TTKT tại Việt Nam theo quy định của pháp luật về cạnh tranh giai đoạn 2020-2024 của UBCTQG cho thấy, trong năm 2024, cơ quan này đã tiếp nhận tổng cộng 194 vụ việc, trong đó có 03 vụ việc thuộc trường hợp phải thẩm định chính thức. Lĩnh vực có số lượng thông báo TTKT nhiều nhất gồm lĩnh vực Bất động sản, Công nghiệp, Dịch vụ và Năng lượng & khoáng sản.

2. Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đầu tiên đối với hành vi không thông báo tập trung kinh tế

Dù Luật Cạnh tranh 2018 và Nghị định 75/2019/ND-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực cạnh tranh đã có hiệu lực từ năm 2019, nhưng kể từ thời điểm đó đến năm 2024, chưa từng ghi nhận quyết định xử phạt nào được ban hành đối với hành vi không thông báo TTKT. Một trong những nguyên nhân căn bản dẫn đến thực tế này là do UBCTQG – cơ quan thực thi pháp luật cạnh tranh và có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về TTKT – chỉ mới chính thức được thành lập từ ngày 01/04/2023 theo Nghị định 03/2023/NĐ-CP.

Vì vậy, quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty TNHH MTV Hóa chất Đức Giang Lào Cai và Công ty TNHH MTV Phốt Pho 6 có thể được xem là quyết định xử phạt vi phạm hành chính về TTKT đầu tiên kể từ khi Luật Cạnh tranh 2018 có hiệu lực.

Cụ thể, ngày 13/5/2024, Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh thuộc UBCTQG đã ban hành Quyết định số 14/QĐ-CT về việc điều tra vụ việc mang mã số 24-KX-TKT-01 liên quan đến hành vi không thông báo TTKT giữa Công ty TNHH MTV Hóa chất Đức Giang Lào Cai và Công ty TNHH MTV Phốt Pho 6.

Kết quả điều tra cho thấy các doanh nghiệp đã không thực hiện việc thông báo TTKT đối với giao dịch Công ty TNHH MTV Hóa chất Đức Giang Lào Cai mua lại 100% cổ phần/vốn điều lệ của Công ty Cổ phần Phốt Pho 6 (nay là Công ty TNHH MTV Phốt Pho 6) theo quy định của Luật Cạnh tranh 2018, vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 44 Luật Cạnh tranh 2018.

Căn cứ theo quy định của pháp luật về cạnh tranh và các quy định pháp luật khác có liên quan, UBCTQG đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực cạnh tranh đối với Công ty TNHH MTV Hóa chất Đức Giang Lào Cai với số tiền phạt 1.323.982.880 đồng và Công ty TNHH MTV Phốt Pho 6 với số tiền phạt 100.000.000 đồng.

Quyết định xử phạt đầu tiên này là bước đi quan trọng trong việc thực thi Luật Cạnh tranh 2018, đồng thời là lời cảnh báo rõ ràng đối với các doanh nghiệp không tuân thủ nghĩa vụ thông báo TTKT. Đây cũng là tín hiệu tích cực cho thấy pháp luật cạnh tranh đang dần được áp dụng hiệu quả trong thực tiễn, góp phần thúc đẩy môi trường cạnh tranh công bằng và minh bạch tại Việt Nam.

Chúng tôi chân thành cảm ơn sự đóng góp của Luật sư Cộng sự Cao cấp Nguyễn Đức Anh và Tập sự Luật sư Nguyễn Minh Giang trong quá trình biên soạn bản tin pháp lý này.